با متن خودم رفتار غریبانهای داشتهام؛ گفتگو با جلال تهرانی کارگردان «سونات پاییزی»
مارس 6, 2024سونات پاییزی اثری بی ادعا و یک نوع مواجهه با فیلم برگمان؛ نشست خبری عوامل سونات پاییزی
مارس 6, 2024کارگردانش می گوید که این نمایش تنها یک مواجهه با فیلم سونات پاییزی برگمان است اما نام اثر و عوامل آن به اندازه دیدن فیلمش و سوسه انگیز است. وقتی از نمایش سونات پاییزی» حرف میزنیم که نوشته برگمان بزرگ است و گلچهره سجادیه گزیده کار و بهاره رهنما در آن بازی میکنند و جلال تهرانی با وسواس همیشگی اش آن را کارگردانی کرده داستانی که درباره یک مادر و دختر موزیسین است که لحظات در کنار هم بودنشان و تنش جاری بر صحنه ها مانند یک قطعه موسیقی ما را با خود همراه می کند. آن چه خواهید خواند گفت و گویی است با جلال تهرانی و بهاره رهنما کارگردان و بازیگر نمایش سونات پاییزی برای آشنایی بیشتر با ویژگی های این مواجهه.
وقتی از نمایش جلال تهرانی صحبت میکنیم یکی از ویژگیهای بارزی که خیلی سریع از ذهن میگذرد شیوه بیانی خاصی است که بازیگرانش از آن استفاده می کنند. از چه زمانی و با چه رویکردی به این شیوه علاقه مند شدید؟
جلال تهرانی این یک شیوه خاص و تکراری نیست. هر بار به تناسب پروژه ممکن است شیوه ای در بیان اتخاذ شود. در زبان زنجیره ای از قوی ترین قراردادهای ارتباطی هست و این قراردادها در بیان به نحن نیز تسری می یابد. دست بردن در این قراردادها هنگام نوشتن کار من است. اما به وقت کارگردانی به آنچه در متن اتفاق افتاده، بسنده نمی کنم. گاهی در لحن نیز دست میبرم آویختن به قراردادهای موجود با آن چه من به عنوان تئاتر به رسمیت می شناسم، نمی خواند.
به عنوان بازیگر این شیوه چه چالشها و جذابیتهایی برای شما داشت؟
بهاره رهنما من از فضای کاملا رئال به فضای این نمایش پیوستم و برایم کمی سخت بود. به این دلیل که سبک بازی من و نمایشهایی که تا به حال تجربه کرده ام، متفاوت بوده است. به هر حال این تجربه برایم جالب بود به این دلیل که فضاهای تازه کنیدهای حسی را درونم روشن می کرد.
گفتید نقشی که در نمایش سونات پاییزی بازی میکنید سخت ترین تجربه بازی برای شما تا به حال بوده است. واقعا این طور است؟
رهنما بله واقعا این طور بوده و هر روز هم بیشتر میفهمم که این نقش چقدر مهم سخت و جذاب است. من دوست داشتم با دکتر تهرانی کار کنم و به این دلیل که شیوه کارش برایم آشنا نبود، تجربه کردن این کار بسیار جذاب بود. وقتی در سینما و تئاتر دست به انتخاب نقش میزنم به این دلیل که خودم هم کارگردانی می کنم کار با کارگردان های دیگر به کار خودم هم کمک میکند. نقشی که بازی میکنم یک زن موزیسین سرد خوددار و افسرده است که فرزندش را از دست داده است. و از هر نظر از من دور بود. ما هر شب بدون هیچ گونه گریم روی صحنه می رویم و دکتر تهرانی هم تاکید بر دیده شدن تمام خطوط و حالات طبیعی چهره ما دارند.
کار کردن با گلچهره سجادیه چطور بود؟
بهاره رهنما او یکی از بازیگرانی بود که همیشه دوست داشتم در کنارش کار کنم از نظر من خداوند بازیگران را برای بازی در تئاترها انتخاب میکند و در این نمایش هم گلچهره سجاديه بهترین گزینه بود.
آیا شخصیت واقعی شما به شارلوت نزدیک تر نیست؟ با توجه به این که خودتان هم یک سلبریتی هستید و هم یک دختر دارید؟
بهاره رهنما اعتراف میکنم اگر قرار بود واقع گرایی را در نظر بگیریم جدا از تفاوت سنی من و شارلوت فکر میکنم نزدیکی بین من و شارلوت بود اما برای من جالب است که دکتر تهرانی در دورترین حالت ممکن از من به عنوان بازیگر استفاده کرده است و
ما در این نمایش شاهد هستیم که خیلی از عناصری که میتوانست در این نمایش وجود داشته باشد از صحنه حذف شده اند. با چه نگاه و رویکردی به این سادگی در نمایش رسیدید؟
جلال تهرانی تئاتری که برای دست یابی به آن تلاش میکنم تئاتر آماتور است این تئاتر در دست اندازی به خیلی عناصر صحنه با احتیاط عمل می کند.
اگر این عناصر از صحنه حذف نمی شدند کار شما به عنوان بازیگر ساده تر نبود؟
بهاره رهنما به هر حال وقتی اکسسوار کم میشود. ابتدا بازیگر فکر میکند کارش سخت تر شده است. من وقتی خودم هم کارگردانی میکنم طرفدار صحنه بی چیز هستم و تا جایی که ممکن است. صحنه را مینیمال تر در نظر میگیرم پیش از این با شیوه کار آقای تهرانی آشنایی داشتم و فکر میکنم در این شیوه بازیگر تکیه گاه هایش را از دست می دهد و مستقل تر وارد ذات بازی می شود و در نهایت نتیجه هم متفاوت تر می شود.
یکی از نقاط قوت این نمایش استفاده از لباس تمرین در حین اجراست که باعث میشود فاصله نمایش با فیلم آن در ذهن بیننده حفظ شود. آیا از ابتدا و در متن اولیه این رویکرد را نسبت به طراحی لباس داشتید؟
جلال تهرانی اجرا در این پروژه مرحله ای از تمرین است. در این مرحله بسیاری از طراحی ها از جمله طراحی لباس در اوایل شکل گیری خود هستند.
بهاره رهنما، دکتر تهرانی از همان ابتدا به ما گفت که نمایش سولات پاییزی را کار نمی کنم بلکه در واقع مواجهه ای با این متن داریم که برگمان هم یک فیلم درخشان از آن ساخته و یکی از بهترین نوشته های اینگرید برگمان هم بوده لباس تمرین به ما در این حس و حال و نگاه به متن کمک میکند و حس میکنیم لحظاتی از متنی درخشان در تاریخ تئاتر جهان را بازسازی میکنیم
در این نمایش میبینیم که شخصیتهای دیگری که در فیلم حضور دارند از نمایشنامه حذف شده اند. فکر میکنید حضور آنها در روند مواجهه شخصیت ها با کنش متن موثر