شرح رویداد

«تحلیل و بررسی آثار دیمیتری شوستاکویچ با نادر مشايخى»

یک‌شنبه ۱۶ تیرماه – ساعت ۱۷

سالن مکتب‌تهران

گزارش رویداد

یک‌شنبه شانزدهم تیرماه، با حضور «نادر مشایخی»، جلسه‌ی اول از رویداد موسیقایی تحلیل آثار «دمیتری شوستاکوویچ» در مکتب‌تهران برگزار شد. این جلسه، مقدمه‌ی مجموعه‌رویدادهای تحلیل آثار شوستاکوویچ در مکتب‌تهران خواهد بود. رویدادهای موسیقی مکتب‌تهران، یک‌هفته در میان، روزهای یک‌شنبه ساعت هفده برگزار می‌شود. این رویدادها در یک‌سال اخیر به‌طور منظم برگزار شده‌ و در آن‌ها آثاری از «موتزارت»، «واگنر» و «الوین لوسیر» مورد بررسی قرار گرفته‌اند.

در این جلسه، بحث‌های مقدماتی درباره‌ی هفت سمفونی اول شوستاکوویچ طرح شد. سمفونی هفتم، فضایی برای گسترده‌تر شدن دایره‌ی مخاطبان این آهنگساز فراهم آورد. سمفونی هفتم، در ابتدا معیاری برای جهانی‌شدن او بود و به‌زودی به فصل جداکننده‌ی آثار او تبدیل گشت. شوستاکویچِ سمفونی هشت به بعد، آهنگسازی احیاشده و تازه‌ست. بررسی سیر کاری که او انجام داده و دریافتی که از مسیر خلاقه‌ی او داریم، برای علاقمندان موسیقی و هنر، جذاب و پرنکته‌ست. ضمن اینکه نوع نگاه ما به آثار او، و هر آرتیست دیگر، بخش‌هایی از درونیات ما را برایمان آشکار می‌کند.
کارِ شوستاکوویچ به ریشه‌های فرهنگی ما در شرق نزدیک است. موسیقی او، آتنال نیست. شنونده‌ی موسیقی ایرانی، این فضا را در ریشه‌های شنوایی موسیقی‌اش دارد. تحلیل این گزاره آسان نیست اما روح شنونده‌ی شرقی موسیقی، با فضای کار شوستاکوویچ همراهی دارد. در سطح جهانی نیز فضای کار او، برای مخاطبان تازگی و شادابی همراه داشته. از این جهت، شوستاکویچ را می‌شود در مقابل کسانی هم‌چون «شوئنبرگ» قرار داد.

در این جلسه، به ویژگی‌های محوری هفت سمفونی اول شوستاکوویچ اشاره شد. این بررسی از این‌رو اهمیت دارد که مبانیِ تحلیلِ هشت سمفونی بعد را می‌شود با توجه به این بررسی بنا کرد. از جمله اینکه؛ نگرش شوستاکوویچ به جنبه‌های هارمونیک موسیقی، مورد توجه ماست. سوال مشخص این است که او از چه متدهایی برای ارائه‌ی چندصدایی در آثارش استفاده کرده.
دوم این‌که، بر چه مبنایی شوستاکویچ به این نتیجه رسید که از حضور گروه کر در آثار بعدی‌اش چشم‌پوشی کند؟ هشت سمفونی دوم او، به‌جز بخشی از سمفونی سیزده، جدا از فضای کُرال نوشته شده.
همین‌طور تم‌های مورد استفاده‌ی او در هشت سمفونی دوم، طولانی‌اند. بیشتر از بیست‌ میزان ادامه پیدا می‌کنند. در این زمینه، بررسی نقش آثار «گوستاو مالر» در شکل‌گیری این فضا در آثار شوستاکوویچ، موضوعی جدی‌ست.
در کنار این موارد، تاثیر فوتوریست‌ها در برخی نگرش‌های موسیقایی شوستاکویچ در هشت سمفونی دومش، قابل پیگیری‌ست. پس از آشنایی با اندیشه‌های فوتوریست‌ها، شوستاکویچ نقش جدی‌ای برای آواهای برگرفته از محیط‌های صنعتی و ماشینی قائل شد. او به راهی دست یافت که بخشی از ایده‌های فوتوریست‌ها را با جنبه‌های عاطفی مدنظرش پیوند بزند.
این مجموعه‌رویدادها، با تمرکز بر هشت سمفونی دوم شوستاکوویچ ادامه خواهد یافت؛ دو هفته یک‌بار، یک‌شنبه‌ها ساعت هفده. اطلاع‌رسانی دقیق این رویداد، در صفحات مکتب‌تهران در فضای مجازی انجام می‌شود.